Międzynarodowy Kongres Bibliotek Mobilnych w Gostyniu

W dniach 5–6 września 2025 roku w Gostyniu w Wielkopolsce odbył się pierwszy w Polsce Międzynarodowy Kongres Bibliotek Mobilnych (International Mobile Library Congress). W wydarzeniu wzięło udział blisko 100 gości reprezentujących 10 krajów: Polskę, Niemcy, Łotwę, Ukrainę, Portugalię, Finlandię, Chorwację, Słowenię, Benin oraz Czechy. Program obejmował 14 referatów specjalistycznych, spotkania konsultacyjne i robocze, a całe przedsięwzięcie zakończył festyn bibliobusowy.
Organizatorami wydarzenia byli: Ogólnopolskie Forum Bibliotek Mobilnych, Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Gostyniu, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu oraz Centralna Biblioteka im. Josepha von Eichendorffa w Opolu. Było to wydarzenie bez precedensu w polskim bibliotekarstwie.

Wśród prelegentów znaleźli się liderzy organizacji bibliobusowych z różnych krajów. Wystąpili m.in.: Matjaž Stibilj – prezes Sekcji Bibliotek Mobilnych Słoweńskiego Stowarzyszenia Bibliotekarzy; Klaudija Mandić – przewodnicząca Komisji Bibliotek Mobilnych Chorwackiego Stowarzyszenia Bibliotekarzy; Melanie Fechner – wiceprzewodnicząca Komisji Bibliotek Mobilnych Niemieckiego Związku Bibliotek, a zarazem szefowa Zrzeszenia Bibliotek Mobilnych Kraju Związkowego Szlezwik-Holsztyn; oraz Johannes von Freymann – były przewodniczący tej samej Komisji.
Podczas obrad omawiano m.in. rozwiązania systemowe w poszczególnych krajach, zwłaszcza kwestie finansowania bibliobusów z budżetów państwowych. Prelegenci dzielili się również praktycznymi wskazówkami z zakresu obsługi i wdrażania mobilnych bibliotek w miejscowościach, które dopiero planują ich uruchomienie.

Szczególne znaczenie miało wsparcie udzielone delegacji z Kijowa i Lwowa, gdzie trwają przygotowania do uruchomienia pierwszych bibliobusów. Dyrektor Biblioteki Łesi Ukrainki – Olga Romaniuk – uzyskała w Gostyniu nieocenioną pomoc merytoryczną i praktyczną, która wkrótce powinna zaowocować rozpoczęciem działalności mobilnej biblioteki.
Na Kongresie silnie wybrzmiał również wątek humanistyczny – podkreślano znaczenie bibliobusów dla jakości życia mieszkańców odległych czy wykluczonych obszarów. Świadectwem tego były wystąpienia Nuno Marçala z portugalskiej Proença-a-Nova, obsługującego seniorów w górskich wioskach, oraz Barbary Monloussi z Beninu, która własnymi siłami stworzyła mobilną bibliotekę w Afryce.

Z polskiej perspektywy szczególnie istotne były prezentacje Aiji Bremšmite z Ogre na Łotwie oraz Gabriele Kontek – zastępczyni dyrektora Christian-Weise-Bibliothek w Zittau (Niemcy). Pokazały one, że bibliobusy doskonale sprawdzają się także w krajach postkomunistycznych, bliskich Polsce kulturowo – co obala mit, że w naszym kraju biblioteki mobilne nie mają racji bytu.
Wśród wystąpień znalazły się również prezentacje polskich bibliotekarzy. Paulina Skrzypczak z gostyńskiej biblioteki opowiedziała o lokalnych inspiracjach, które zachęciły inne samorządy do zakupu bibliobusów. Doświadczenia te uzupełnili Renata Sztabnik – dyrektor biblioteki w Kobylnicy (trzeci bibliobus w Polsce) oraz Tomasz Siniew z Łubnian (czwarty bibliobus w kraju). O mobilnych bibliotekach w formie rowerów opowiadał natomiast Jerzy Woźniakiewicz – prezes Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich i dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie.

Program Kongresu obejmował szeroki wachlarz tematów – od aspektów technicznych i organizacyjnych, przez finansowanie, po społeczne znaczenie bibliobusów. Wysoka wartość merytoryczna wystąpień oraz różnorodność doświadczeń pozwoliły stworzyć cenny zasób materiałów dostępnych obecnie na stronie kontynuuje także swoją misję doradczą, oferując bezpłatne konsultacje dla instytucji planujących podobne inicjatywy.

W ramach programu rządowego „Partnerstwo dla książki” Ogólnopolskie Forum Bibliotek Mobilnych otrzymało dofinansowanie na projekt „Międzynarodowy Kongres Bibliotek Mobilnych Gostyń 2025”. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.