International Mobile Library Congress Gostyń 2025
Internationaler Fahrbibliothekskongress Gostyń 2025
Międzynarodowy Kongres Bibliotek Mobilnych Gostyń 2025
Otwarcie Kongresu i powitanie gości
Opening of the Congress and welcome | Eröffnung des Kongresses und Begrüßung der Gäste
Dyrektor Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy w Gostyniu
President of the National Mobile Libraries Forum,
Director of the Public Library of the City and Municipality of Gostyń
Vorsitzender des Polnischen Forums der Mobilbibliotheken,
Direktor der Stadt- und Gemeindebibliothek in Gostyń
Mayor of Gostyń | Bürgermeister von Gostyń
Wystąpienia zaproszonych gości VIP
Addresses by invited VIP guests | Ansprachen geladener VIP-Gäste
Konferencja branżowa na temat bibliotek mobilnych
Professional conference on mobile libraries | Fachkonferenz über mobile Bibliotheken
W drodze do wiedzy: ponad 50 lat bibliotek mobilnych w Słowenii
Rozwiń opis
Biblioteki mobilne odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu dostępu do zbiorów i usług bibliotecznych, zwłaszcza na obszarach trudno dostępnych w Słowenii. Ich misją jest docieranie do wszystkich grup społecznych poprzez pokonywanie barier geograficznych i innych, co sprzyja edukacji, poprawia dostęp do informacji oraz wspiera uczestnictwo w kulturze. Choć ich wpływ bywa trudny do zmierzenia, ma ogromne znaczenie — czasem jedna wizyta w odległej wiosce może umilić dzień tylko dwóm osobom, ale te wizyty są kluczowe dla utrzymania dostępu do kultury i wiedzy.
W 1973 roku Biblioteka w Koprze uruchomiła pierwszą słoweńską usługę bibliobusu, a wkrótce dołączyły do niej Lublana i Maribor. W 2023 roku minęło więc 50 lat od tamtego wydarzenia. Obecnie w kraju działa 13 pojazdów bibliotecznych, obsługujących około 90 z 212 gmin, a niektóre z nich przekraczają granice państwowe, docierając także do Chorwacji, Węgier i Włoch. Razem wykonują ponad 1000 przystanków miesięcznie, zamieniając każde miejsce w tymczasową bibliotekę, salę bajek, przestrzeń wystawową oraz lokalny punkt spotkań.
Rosnąca liczba czytelników, odwiedzin i wypożyczeń, a także poprawa zakupów księgozbioru po kryzysie z 2008 roku, świadczą o potrzebie istnienia takich usług. Mimo to wciąż są regiony bez dostępu do bibliotek mobilnych, co pokazuje konieczność dalszej rozbudowy i współpracy bibliotek w celu wspólnego zakupu pojazdów.
Program dofinansowania zakupu pojazdów, koordynowany przez Ministerstwo Kultury we współpracy z samorządami lokalnymi, znacząco ułatwia ich pozyskiwanie. Bez tego wsparcia cały koszt spoczywałby na gminach.
Sekcja Bibliotek Mobilnych Słoweńskiego Stowarzyszenia Bibliotekarzy aktywnie wspiera ten sektor – dzieli się dobrymi praktykami, nowinkami technicznymi i zawodowymi. W ostatnim czasie powołano grupę roboczą pomagającą przy zakupach nowych pojazdów oraz modernizacji istniejących. Planowana jest także produkcja krótkiego filmu dokumentalnego ukazującego działalność bibliotek mobilnych i ich wpływ na społeczeństwo.
Matjaž Stibilj
Prezes Sekcji Bibliotek Mobilnych Słoweńskiego Stowarzyszenia Bibliotek,
Biblioteka Valvasor Krško
Rozwiń biogram
Pracuję w bibliotekach od 2005 roku, koncentrując się na mobilnych usługach bibliotecznych, rozwoju technologicznym i zaangażowaniu użytkowników. Przyczyniłem się do wdrożenia technologii RFID, uruchomienia nowych pojazdów mobilnych bibliotek oraz wprowadzenia innowacji w systemach bibliotecznych. Obecnie jestem zatrudniony w Bibliotece Valvasora w Krško na stanowisku bibliotekarza. Od 2021 roku kieruję Sekcją Bibliotek Mobilnych Stowarzyszenia Bibliotekarzy Słowenii i aktywnie uczestniczę w kilku krajowych grupach roboczych.
Biblioteki mobilne w Szlezwiku-Holsztynie
Rozwiń opis
Szlezwik-Holsztyn to najbardziej na północ wysunięty kraj związkowy Niemiec, położony między Morzem Północnym a Bałtykiem. Region ten charakteryzuje się nadbrzeżnym krajobrazem i rozległymi obszarami wiejskimi, obejmującymi ponad 1000 małych gmin. System biblioteczny jest niemal w pełni pokryty, co możliwe jest dzięki 12 bibliotekom mobilnym, które – oprócz 130 stacjonarnych bibliotek w większych miejscowościach – obsługują ponad 600 małych miejscowości.
Wszystkie 12 książkobusów jest zarządzanych przez Zrzeszenie Bibliotek Kraju Związkowego Szlezwik-Holsztyn, które odpowiada za zatrudnianie personelu oraz zarządzanie finansami. Melanie Fechner kieruje działem rozwoju bibliotek i bibliotek mobilnych, a Jennifer Zober jest koordynatorką całej sieci.
Tworzą one największą flotę bibliotek mobilnych w Niemczech – 12 pojazdów i ponad 60 pracowników. Szczególną uwagę poświęca się rozwijaniu koncepcji „trzeciego miejsca” i nowatorskim usługom bibliotecznym.
Dzięki specjalnej strukturze finansowania biblioteki mobilne jeżdżą nieprzerwanie od ponad 60 lat, a ich przyszłość jest obecnie bezpieczna.
Podczas prezentacji panie Fechner i Zober przedstawią system książkobusów w Szlezwiku-Holsztynie – zarówno na podstawie przykładów dobrych praktyk, jak i nowych ofert takich jak cyfrowe konsultacje, gry wideo w bibliobusie czy druk 3D w trasie.
Biblioteki mobilne rozwijają się jako nowoczesne punkty spotkań w społecznościach wiejskich.
Rozwiń biogram
Melanie Fechner jest bibliotekarką i od 2019 roku pracuje w Zrzeszeniu Bibliotek Kraju Związkowego Szlezwik-Holsztyn, będąc częścią regionalnego zespołu doradczego. Wcześniej pracowała w różnych bibliotekach w Niemczech. Obecnie odpowiada za doradztwo dla bibliotek, zarządzanie jakością oraz 12 bibliotek mobilnych. Specjalizuje się w finansach i planowaniu przyszłościowym.
Jennifer Zober po ukończeniu studiów zarządzała jedną z 12 bibliotek mobilnych regionu. Od 2024 roku pełni funkcję koordynatorki bibliotek mobilnych w tym samym zrzeszeniu, będąc główną osobą kontaktową dla wszystkich spraw związanych z mobilnymi bibliotekami. Specjalizuje się w zarządzaniu personelem i usługach cyfrowych.
Mobilne i niestacjonarne usługi biblioteczne na Ukrainie:
wyzwania, rozwiązania, perspektywy
Rozwiń opis
Wojna na pełną skalę na Ukrainie znacznie wzmocniła społeczne i kulturalne funkcje bibliotek. W odpowiedzi na zniszczenia infrastruktury, przesiedlenia ludności oraz rosnące potrzeby wsparcia i dostępu do wiedzy, mobilne i niestacjonarne formy usług nabrały nowego znaczenia.
Dlaczego ich rola wzrosła?
- Setki bibliotek zostało utraconych lub uszkodzonych.
- Ranni żołnierze oraz osoby tymczasowo przesiedlone potrzebują adaptacji kulturalnej i dostępu do informacji.
- Wzrósł popyt na wsparcie psycho-emocjonalne, budowanie społeczności i bezpieczne przestrzenie.
- Elastyczność i mobilność stały się kluczowymi warunkami efektywnej pracy bibliotek.
Podstawowe modele mobilnych i niestacjonarnych usług bibliotecznych w Kijowie:
- Otwarcie niestacjonarnych mini-bibliotek w instytucjach nieposiadających bibliotek stacjonarnych.
- Letnie biblioteki w parkach, pod gołym niebem podczas wydarzeń miejskich.
- „Mobilna Biblioteka Miejska” – trzykołowy rower elektryczny z regałem na książki, umożliwiający obsługę mieszkańców odległych dzielnic i promocję czytelnictwa.
- „Knyzhkobus” – mobilny bibliohab w Kijowie, projekt realizowany przez przedsiębiorstwo komunikacyjne, zainicjowany przez fundacje Daryna Zholdak i Kolo.
- „Bajkowy Tramwaj” – wspólny projekt Kyivpastrans i Narodowej Biblioteki Ukrainy dla Dzieci.
Przykłady projektów mobilnych bibliotek na Ukrainie:
- Bibliobus w UTC Jakuszynecka (zjednoczona wspólnota terytorialna) obwodu winnickiego, z 6 trasami i 14 przystankami.
- Mobilne biblioteki w społecznościach przyfrontowych i wyzwolonych – mini-biblioteki wiejskie z inicjatywy aktywistów, z wygodami jak poduszki, projektor, gry planszowe, działające dzięki wolontariuszom i lokalnej społeczności.
- „Mobilna biblioteka” dla żołnierzy – kąciki książkowe w szpitalach i oddziałach wojskowych.
📌 Dziś usługi mobilnych bibliotek to nie tylko dostęp do książek, ale także dostęp do wsparcia, wiedzy i wzajemności. To biblioteka, która nie czeka – tylko wychodzi naprzeciw.
Rozwiń biogram
Olga Romaniuk jest dyrektorką Biblioteki Publicznej im. Łesi Ukrainki w Kijowie. Pracuje w systemie bibliotek publicznych Kijowa od 1988 roku, a na stanowisku dyrektora od 2017 roku. Jest członkinią Ukraińskiego Stowarzyszenia Bibliotekarzy i prowadzi działalność społeczną. Autorka licznych projektów bibliotecznych. W 2023 roku biblioteka otrzymała tytuł „Biblioteki Roku” za realizację projektu resocjalizacji osób odbywających kary pozbawienia wolności. Prowadzi także blog biblioteczny „Metodyczna obsługa kijowskich bibliotek publicznych”.
Biblioteka Mobilna w Gostyniu jako wzór dla rozwoju bibliobusów w Polsce
Rozwiń opis
W Polsce pierwsze bibliobusy pojawiły się w latach 70. XX wieku np. w Olsztynie, ale ich działalność była krótka. Główne powody ich likwidacji to zły stan dróg, niska jakość pojazdów i problemy organizacyjne.
Od lat 90. działał bibliobus w Opolu. Został wycofany z powodu zużycia technicznego i braku funduszy na nowy pojazd. Po 2000 roku funkcjonowała objazdowa biblioteka w warszawskiej dzielnicy Wawer – głównie podczas wydarzeń plenerowych. Epizodycznie bibliobusy pojawiały się w innych miastach. Przez długi czas w Polsce nie istniał bibliobus, który byłby nowoczesną i w pełni funkcjonalną biblioteką.
Zmieniło się to dzięki Bibliotece Mobilnej w Gostyniu. Jej powstanie było inspirowane udziałem przedstawicieli Gostynia w Międzynarodowym Kongresie Bibliotek Mobilnych w Hanowerze oraz badaniami nad niemieckim modelem bibliobusów. Po trzech latach przygotowań uruchomiono nowoczesny pojazd biblioteczny, który promuje czytelnictwo, integruje społeczność lokalną i wspiera działania kulturalne.
W 2019 roku powstało Ogólnopolskie Forum Bibliotek Mobilnych. Jego celem jest promocja mobilnych usług bibliotecznych w Polsce, integracja środowiska bibliotekarskiego oraz jego reprezentacja. Działania te przyczyniły się do rosnącego zainteresowania tematem bibliobusów w Polsce.
Doświadczenie Biblioteki Mobilnej w Gostyniu pokazuje, że takie rozwiązanie sprawdza się w różnych sytuacjach i miejscach. Mobilna biblioteka okazała się potrzebna i skuteczna w rozwoju czytelnictwa.
Na wzór Gostynia powstały kolejne biblioteki mobilne, m.in. w Kobylnicy, Ustrzykach Dolnych i Łubnianach. Są to aktywne i dobrze zorganizowane biblioteki objazdowe, które spełniają funkcje tradycyjnych bibliotek. Dodatkową zaletą jest ich mobilność i elastyczność, pozwalająca na dostosowanie oferty do różnych potrzeb społeczności.
Eksperci z Gostynia wspierali również Bibliotekę Publiczną im. Łesi Ukrainki w Kijowie oraz wiele innych polskich bibliotek, które planują uruchomienie własnych bibliobusów. Gostyński bibliobus regularnie bierze udział w konferencjach, wydarzeniach plenerowych, lekcjach bibliotecznych i szkoleniach. Jego potencjał wciąż się rozwija.
Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Gostyniu
Rozwiń biogram
Paulina Skrzypczak – dyplomowany menadżer kultury, magister administracji, kierownik Działu Projektów Specjalnych BPMiG. Sekretarz Ogólnopolskiego Forum Bibliotek Mobilnych, koordynator mobilnej obsługi czytelników na terenach Gminy Gostyń. Współpracowała przy realizacji projektów współfinansowanych ze środków MKiDN, MHP oraz NCK. Dyrektor organizacyjny Festiwalu Kryminału Retro "Kryminalny Magiel”.
Przerwa kawowa i networking
Coffee break and networking | Kaffeepause und Networking
Portugalskie Biblioteki Mobilne – „50 lat podróży po drogach, krainach i do mieszkańców Portugalii”
Rozwiń opis
Chociaż istnieją starsze zapisy potwierdzające istnienie bibliotek mobilnych w Portugalii (niemotorowych), dopiero w 1958 roku Branquinho da Fonseca stworzył jedną z głównych struktur czytelnictwa publicznego w Portugalii przy wsparciu Fundacji Calouste Gulbenkiana. Przez wszystkie te lata biblioteki mobilne Fundacji Gulbenkiana stanowiły ważny punkt odniesienia kulturowego i edukacyjnego w czasach, gdy analfabetyzm był sprzyjany przez nadmiernie kontrolujący rząd. Usługa biblioteki mobilnej – wraz z emocjami i wymianą informacji – docierała do najbardziej ukrytych i niedostępnych zakątków Portugalii. Do dziś odnajdujemy ślady jej wpływu w życiu tysięcy dawnych użytkowników i przyjaciół, którzy wspominają stare bibliobusy z nostalgią i wieczną wdzięcznością. Dzięki tej usłudze wiele osób miało pierwszy kontakt z książką, przyjmując nawyki czytelnicze, które uczyniły ich bardziej oczytanymi i świadomymi obywatelami. W 2002 roku Fundacja zakończyła ten szlachetny projekt, przekazując odpowiedzialność miastom, w których zlokalizowane były biblioteki stacjonarne. Zbiory zostały wchłonięte przez biblioteki lokalne. W niektórych miastach, doceniając emocjonalną więź z tymi usługami, kontynuowano projekt, modernizując go i zachowując – niekiedy także oryginalne pojazdy. Ostatnio gmina Proença-a-Nova wraz z Santa Casa da Misericórdia w Sobreira Formosa zgłosiła projekt do programu PROGRIDE – inicjatywy przeciwdziałającej ubóstwu i wykluczeniu społecznemu. Usługi „Bibliomóvel” nie różnią się znacząco od tradycyjnych bibliotek. Mają dwa wymiary: Biblioteczny: wypożyczenia domowe (książki, czasopisma, CD, DVD), serwis informacyjny, zajęcia czytelnicze, warsztaty, wsparcie dla domów opieki, szkół, kawiarni, dostęp do internetu, rozrywka społeczna i muzyczna. Społeczny: bliskość, regularność, zaufanie i PRZYJAŹŃ. Niedawno dodano nowe funkcje – mobilny punkt urzędu miasta, dzięki któremu mieszkańcy mogą składać online różne wnioski i formularze z zakresu pomocy społecznej, edukacji, ochrony cywilnej itp. Dostępny jest również przenośny bankomat umożliwiający opłaty m.in. za wodę, prąd, telefon. Obecnie siedemdziesiąt bibliotek mobilnych przemierza całą Portugalię, niosąc ze sobą zasoby ludzkie, bibliograficzne i emocjonalne. Biblioteki te odegrały istotną rolę w zmniejszaniu nierówności dostępu do książek, zwłaszcza w obszarach odizolowanych społecznie i geograficznie. Nadal – dziś i w przyszłości – będą promować wiedzę i życzliwość.
Rozwiń biogram
Nuno Marçal, ojciec nastoletniego Tomása. 50-letni Portugalczyk, który kiedyś marzył o byciu archeologiem, a został socjologiem... na papierze. Po 25 latach prób stworzenia i bycia niedokończonym prototypem bibliotekarza w „zwyczajnej” bibliotece publicznej, w 2006 roku założył coś w rodzaju uniformu, który pozwolił mu poczuć się pełniej – za kierownicą „piekielnej maszyny”, jaką jest biblioteka na kółkach. Od tego czasu przemierza drogi, ziemie i spotyka ludzi z regionu Proença-a-Nova (Portugalia), próbując stworzyć Bibliotekę Publiczną, która jest Użyteczna, Bliska i Ludzka – dla Wszystkich Ludzi.
Mobilna biblioteka Centralnej Biblioteki Ogre – w drodze do bardziej czytającego społeczeństwa
Rozwiń opis
Mobilna biblioteka Centralnej Biblioteki Ogre – znana także jako bibliobus – to jedna z zaledwie dwóch aktywnych bibliotek mobilnych na Łotwie. W 2026 roku będziemy świętować 30-lecie tej usługi. Na przestrzeni lat bibliobus przeszedł zarówno zmiany techniczne, jak i wizualne, spotkał setki czytelników i dostarczył tysiące książek mieszkańcom całego regionu. Choć trasy i bibliotekarze zmieniali się na przestrzeni trzech dekad, jedno pozostaje niezmienne: mobilna biblioteka Centralnej Biblioteki Ogre wciąż odgrywa ważną rolę w tym, co na Łotwie nazywamy promowaniem radości czytania.
Międzynarodowe badania wskazują na gwałtowny spadek umiejętności czytelniczych wśród uczniów na Łotwie. Przyczyn jest wiele, w tym lata pandemii COVID-19, które zamknęły zarówno szkoły, jak i biblioteki. Droga powrotu do społeczeństwa bardziej nastawionego na czytanie jest kręta i skomplikowana, ale coraz więcej organizacji, instytucji i prywatnych inicjatyw na Łotwie podejmuje działania na rzecz zachęcania do czytania zarówno dzieci, studentów, jak i dorosłych. Biblioteki odgrywają tu kluczową rolę.
W Centralnej Bibliotece Ogre w minionym roku akademickim wdrożono program promowania czytelnictwa, obejmujący 50 placówek edukacyjnych z regionu Ogre. Biblioteka regularnie organizuje konkursy, wydarzenia i aktywności zarówno dla młodszych, jak i starszych czytelników, a także klub książki dla dorosłych – wszystko z jasną misją: potwierdzić, że czytanie w XXI wieku wciąż ma znaczenie.
Mobilna biblioteka Centralnej Biblioteki Ogre odgrywa także istotną rolę w promocji czytelnictwa w gminie Ogre. Bibliobus ma wiele historii do opowiedzenia – o wizytach w lokalnych szkołach, o osobach budujących społeczności nastawione na czytanie oraz o odległych zakątkach regionu, gdzie wierni czytelnicy z niecierpliwością czekają na bibliobus rok po roku. Te doświadczenia inspirują i potwierdzają prostą prawdę: książki zawsze znajdą drogę do czytelników – nawet tych, którzy jeszcze nie odkryli, jak fascynujące może być czytanie.
Centralna Biblioteka Ogre, Łotwa
Rozwiń biogram
Aija Bremšmite jest specjalistką ds. informacji bibliotecznej w Centralnej Bibliotece Ogre. W codziennej pracy zarządza obecnością biblioteki w mediach społecznościowych, wita gości oraz organizuje wydarzenia zbliżające książki do czytelników.
Bibliobus jako narzędzie integracji i rozwoju kapitału społecznego na obszarach wiejskich
Rozwiń opis
Bibliobus jako narzędzie integracji i rozwoju kapitału społecznego na obszarach wiejskich – model działania Biblioteki Publicznej w Kobylnicy współfinansowany ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) Wystąpienie prezentuje dobre praktyki w zakresie wdrażania mobilnej biblioteki jako narzędzia wyrównywania szans w dostępie do kultury, edukacji i usług społecznych na terenach wiejskich. Przedstawiony jest kompleksowy model funkcjonowania bibliobusu, który łączy tradycyjne zadania biblioteki z funkcją integracyjną i edukacyjną, odpowiadającą na zdiagnozowane potrzeby społeczności lokalnej. Szczególny nacisk położono na aspekt pozyskania środków unijnych z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) i ich efektywnego wykorzystania na adaptację pojazdu do celów bibliotecznych, co umożliwiło wdrożenie innowacyjnych usług mobilnych na obszarze kilkunastu miejscowości gminy. W obliczu wyzwań demograficznych, komunikacyjnych i edukacyjnych, biblioteki stają się aktywnymi uczestnikami polityki społecznej i kulturalnej. Szczególnie dotyczy to gmin wiejskich, gdzie dostęp do oferty kulturalnej bywa ograniczony, a lokalne społeczności zmagają się z problemem wykluczenia transportowego i cyfrowego. W odpowiedzi na te wyzwania, Biblioteka Publiczna w Kobylnicy uruchomiła w 2023 roku bibliobus. Projekt adaptacji pojazdu na mobilną bibliotekę został zrealizowany ze środków PROW w ramach działania „Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER”. Na etapie przygotowania wniosku dokonano analizy potrzeb społecznych i infrastrukturalnych, uwzględniającej: brak dostępu do instytucji kultury w mniejszych miejscowościach, niskie wskaźniki uczestnictwa w kulturze oraz ograniczoną mobilność seniorów i osób ze szczególnymi potrzebami. Zakup pojazdu umożliwiła dotacja z urzędu gminy. Dofinansowanie ze środków unijnych pozwoliło na specjalistyczną adaptację do funkcji bibliotecznych, w tym: montaż regałów, oświetlenia, dostępu do internetu, a także udogodnień dla osób z niepełnosprawnościami. Bibliobus funkcjonuje zgodnie z harmonogramem ustalanym kwartalnie, uwzględniając potrzeby mieszkańców poszczególnych miejscowości. Obsługuje łącznie 20 lokalizacji w cyklu dwutygodniowym. Oprócz tradycyjnej usługi wypożyczania zbiorów oferuje: spotkania autorskie, zajęcia biblioteczne i edukacyjne dla dzieci, warsztaty tematyczne i integracyjne spotkania międzypokoleniowe. Współpraca z placówkami oświatowymi, sołectwami i lokalnymi NGO pozwala na elastyczne dostosowanie oferty do potrzeb odbiorców. Bibliobus stał się nie tylko punktem dostępu do książek, ale również przestrzenią dialogu społecznego. Mobilna biblioteka obsługuje ponad 1500 osób rocznie. Wielu z nich ponownie aktywowało karty biblioteczne lub zapisało się do biblioteki. Dzięki bibliobusowi wzrosła aktywność społeczna w małych miejscowościach, poprawił się dostęp do oferty edukacyjnej i kulturalnej oraz zacieśniła integracja międzypokoleniowa. Doświadczenie Biblioteki Publicznej w Kobylnicy pokazuje, że bibliobus może być skutecznym narzędziem w polityce kulturalnej i społecznej, pod warunkiem trafnej diagnozy potrzeb oraz profesjonalnego przygotowania projektu inwestycyjnego. Kluczowe czynniki sukcesu to: zbudowanie szerokiego partnerstwa lokalnego, elastyczność i otwartość na potrzeby odbiorców i umiejętne wykorzystanie dostępnych programów finansowania zewnętrznego. Model bibliobusu w Kobylnicy może stanowić inspirację dla innych bibliotek, zwłaszcza w kontekście możliwości pozyskiwania środków unijnych na rozwój infrastruktury kulturalnej. Funkcjonowanie kobylnickiej książnicy na czterech kołach dowodzi, że nawet w małych gminach możliwa jest realizacja projektów o wysokim wpływie społecznym i długofalowej wartości edukacyjnej.
Rozwiń biogram
Renata Sztabnik od 2018 roku pełni funkcję dyrektora Biblioteki Publicznej w Kobylnicy. Absolwentka historii oraz studiów podyplomowych z zakresu zarządzania kulturą i edukacji bibliotecznej, od lat skutecznie realizuje projekty społeczne i kulturalne na rzecz mieszkańców wsi. Jest członkinią Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich oraz Ogólnopolskiego Forum Bibliotek Mobilnych. Pod jej kierownictwem Biblioteka w Kobylnicy zrealizowała kilkanaście projektów społecznych i infrastrukturalnych finansowanych ze środków zewnętrznych oraz blisko 1100 wydarzeń kulturalnych i edukacyjnych. Za swoje działania otrzymała liczne nagrody i wyróżnienia, w tym tytuł Pomorskiego Bibliotekarza Roku 2020 i nominację do Nagrody Teodory 2024 Marszałka Województwa Pomorskiego.
Mobilna Biblioteka Powiatowa w Görlitz – „W środku znajdziesz więcej, niż myślisz!”
Rozwiń opis
Mobilna Biblioteka Powiatowa w Görlitz działa w strukturze „Christian-Weise-Bibliothek” od 2010 roku jako część biblioteki powiatowej. Organem prowadzącym jest spółka Kultury i Kształcenia Ustawicznego Powiatu Görlitz z siedzibą w Löbau, która zarządza także szkołą muzyczną, centrum edukacji medialnej, domami studenckimi oraz licznymi projektami społecznymi.
Finansowanie bibliobusu pochodzi z budżetu powiatu Görlitz, ze środków Kulturramu Górnych Łużyc i Dolnego Śląska oraz – w niewielkim stopniu – z sponsoringu. Biblioteka mobilna zatrzymuje się w 58 punktach w cyklu 2- lub 4-tygodniowym. Rozkład jazdy przygotowywany jest na cały rok, publikowany na stronie internetowej i rozsyłany e-mailem. W każdej gminie rozwieszane są plakaty informujące o godzinach postoju (od 15 minut do 1 godziny).
Rano bibliobus realizuje działania promujące czytelnictwo. Projekt „Lesekinder Görlitz – tak czyta region wiejski” po zakończeniu został zintegrowany z biblioteką powiatową. Bibliobus odwiedza wtedy przedszkola i szkoły podstawowe, organizując wydarzenia oraz wprowadzające zajęcia biblioteczne – prowadzone przez bibliotekarzy lub „czytelniczych opiekunów”.
W 2014 roku biblioteka przesiadła się z przebudowanego autobusu liniowego do specjalnie zaprojektowanego Iveco Daily. Dzięki temu kilka osób może prowadzić pojazd, co pozwala uniknąć przestojów spowodowanych urlopami lub chorobami (z wyjątkiem przerwy świąteczno-noworocznej).
Zespół tworzą: 1 bibliotekarka, 2 kierowców na część etatu oraz 1 osoba odpowiedzialna za działania promujące czytelnictwo. Wspierają ich pracownicy bibliotek w Löbau i Zittau oraz biblioteki uzupełniającej.
Bibliobus mieści około 3000 materiałów dla wszystkich grup wiekowych. Łączny zasób tej usługi to 10 000 materiałów: książek, czasopism, płyt CD/DVD, figurek Tonie, gier planszowych i edukacyjnych, kart do teatrzyku kamishibai itp. Okres wypożyczenia we wszystkich punktach wynosi 4 tygodnie.
Użytkownicy zapisani do bibliobusu otrzymują kartę biblioteczną ważną również w bibliotekach w Löbau i Zittau. Za pomocą numeru i hasła mogą korzystać z cyfrowych usług: e-booków (Onleihe), bazy Genios, serwisu filmowego filmfriend, cyfrowej encyklopedii Brockhaus oraz opcji rezerwacji, przedłużania i zamawiania materiałów. Dzięki wspólnemu systemowi LMS Cloud użytkownicy mają dostęp do szerokiego wyboru tytułów niezależnie od miejsca wypożyczenia czy zwrotu.
Mobilna biblioteka promuje swoje działania podczas targów i regionalnych festynów – pokazując, że w nowoczesnym bibliobusie naprawdę znajdziesz więcej, niż myślisz!
Rozwiń biogram
Gabriele Kontek jest zastępczynią dyrektora biblioteki miejskiej w Zittau i współkoordynuje działania Mobilnej Biblioteki Powiatowej w Görlitz. Aktywnie działa na rzecz zwiększania dostępności usług bibliotecznych w regionie przygranicznym, integrując nowoczesne formy edukacji i mobilności.
Lunch i networking
Lunch and networking | Mittagessen und Networking
Mobilny Dom Kultury w Beninie – potrzeba czy kaprys?
Rozwiń opis
Projekt Mobilny Dom Kultury w Beninie, realizowany od 2023 roku przez Fundację Edukacja dla Rozwoju przy wsparciu wolontariuszy z Polski i Beninu, to odpowiedź na trudną sytuację czytelnictwa i ograniczony dostęp do książek w tym kraju. Zwieńczeniem działań jest powstanie biblioteki mobilnej, zbudowanej na bazie trójkołowego motorka – praktycznego rozwiązania dopasowanego do realiów benińskiej prowincji. Czytelnictwo w Beninie nie może być oceniane przez pryzmat europejskich norm. Aby uniknąć krzywdzących i fałszywych ocen, ważne jest uwzględniać kontekst kulturowy. Mimo rosnącej piśmienności (wzrost z 52 % w 2012 r. do 66 % w 2022 r. wśród młodzieży 14 – 24 roku życia), wciąż panuje ogromne rozwarstwienie edukacyjne. Dzieci z biednych, wiejskich rodzin mają ograniczony dostęp do materiałów edukacyjnych, a jedyny kontakt z książką to podręczniki i szkolne manuale ściśle określone przez ministerialne programy nauczania. Księgarnie istnieją jedynie w dużych miastach, a ceny książek są poza zasięgiem większości społeczeństwa. W szkołach wiejskich uczniowie uczą się języka francuskiego (jest to język urzędowy) dopiero od momentu pójścia do szkoły. W życiu codziennym domu posługują się językami lokalnymi. Czytanie w szkołach sprowadza się do odtwórczego przyswajania lektur, które zawsze zawierają streszczenie („résumé”), co jeszcze bardziej podkreśla ich szkolny i egzaminacyjny charakter. Nikt nie myśli o stymulującym rozwój wpływie kontaktu z książką. Nauczyciele, choć świadomi wartości literatury, nie mają nawyku ani możliwości promowania czytania jako formy interesującego i spędzania czasu. W bibliotekach (np. przy collège) dominuje zbiór składający się z podręczników. Powieści a tym bardziej te dostosowane do lokalnych realiów i kontekstu kulturowego są rzadkością. Ze względu na obawę przed zniszczeniem lub utratą - najczęściej są udostępniane jedynie na miejscu. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w elitarnych prywatnych szkołach, gdzie uczniowie mają kontakt z książkami od najmłodszych lat. Uczestniczą w klubach czytelniczych i zajęciach teatralnych, a szkolne biblioteki są dobrze wyposażone. Szkoły te przeważnie realizują zagraniczne programy nauczania (francuski, amerykański, kanadyjski), a kontakt z literaturą jest ważnym elementem życia kulturalnego szkoły. Mobilny Dom Kultury odpowiada na potrzeby tej „drugiej rzeczywistości” – biednych, wiejskich dzieci, które poza doświadczeniem szkolnym, nie miały wcześniej żadnego kontaktu z książką. Praca z dziećmi opiera się na głośnym czytaniu w dwóch językach – francuskim i lokalnym – oraz stopniowym przyzwyczajaniu do książki jako towarzysza zabawy i odkrywania świata. Książki dobierane są tak, by były zrozumiałe kulturowo i dostosowane do wieku i doświadczenia czytelnika. Najczęściej są to wydawnictwa afrykańskie. Młodsze dzieci bawią się i rysują to co przeżyły podczas czytania, starsi prowadzą dyskusje. Z czasem książki zaczynają kojarzyć się z czymś bardzo ciekawym i przynoszącym radość a nie jedynie z mozolną pracą w szkole. Projekt odpowiada na rzeczywiste potrzeby edukacyjne i kulturowe. Jest narzędziem budowania mostów między książką a dzieckiem, w kraju, gdzie czytelnictwo nie jest częścią codzienności. Inicjatywy takie jak Mobilny Dom Kultury mogą tę rzeczywistość stopniowo zmieniać. Jednak dla powodzenia tego przedsięwzięcia ważne jest to aby realizować je z uwzględnianiem faktycznych potrzeb rozwojowych dzieci i młodzieży oraz lokalnego kontekstu kulturowego.
Rozwiń biogram
Barbara Monloussi od 2013 roku mieszka w Beninie, w Afryce Zachodniej. Dzięki bliskiemu kontaktowi z lokalną społecznością ma dogłębną wiedzę na temat warunków życia, zwyczajów oraz specyfiki kulturowej tego regionu świata. Z wykształcenia pedagog, doradca zawodowy, arteterapeutka. Miłośniczka twórczości plastycznej dzieci. Jest założycielką i siłą napędową fundacji EDU Afryka, której innowacyjne podejście do działań wspierających rozwój zmienia życie benińskich dzieci. Kiedyś pracowniczka warszawskich korporacji i podróżniczka. Dzisiaj zaangażowana społecznie działaczka na rzecz benińskich dzieci.
Bibliobus napędzany siłą partnerstw
Rozwiń opis
Gdyby nie współpraca instytucji kultury, samorządu i biznesu nie byłoby w Gminie Łubniany bibliobusu. Wzajemne zaufanie i jakość dotychczasowej współpracy przełożyły się na szansę, z której każda ze stron partnerstwa skorzystała. Biblioteka poszerzyła grono odbiorców, samorząd ma prężnie działającą instytucję kultury, a partner biznesowy – produkt, którym może się szczycić w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu. Na styku Łubniańskiego Ośrodka Kultury, firmy GTV BUS oraz Gminy Łubniany stworzony został pojazd, który jest pierwszym bibliobusem w Polsce funkcjonującym w modelu partnerstwa. Bibliobus w Gminie Łubniany jest uzupełnieniem istniejącej sieci bibliotek, a nie stanowi alternatywy dla nieobecności filii bibliotecznych w przestrzeni samorządu. Dzięki temu biblioteki są jeszcze bardziej dostępne. Wielkość pojazdu – baza ze stosunkowo niewielkiego busa Peugeot Boxer – sprawia, że mobilną biblioteką można wjechać wszędzie, nawet do wąskich uliczek, wprost pod domy seniorów, którzy mają utrudniony dostęp do usług społecznych. Projekt bibliobusu w Gminie Łubniany ruszył w listopadzie 2024 roku. Systematycznie, zgodnie z rozkładem jazdy, odwiedza poszczególne miejscowości gminy, wpływając na wzrost zainteresowania bibliotekami wśród mieszkańców. W 2025 roku Łubniański Ośrodek Kultury otrzymał dofinansowanie na działania animacyjne i proczytelnicze wokół pojazdu ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Sam bibliobus natomiast stał się elementem promocji samorządu – reprezentował gminę Łubniany podczas Święta Województwa Opolskiego w Mosznej. Dotychczasowe działania pokazują, że współpraca na styku kultury, samorządu i biznesu jest możliwa, a każdy z partnerów zyskuje wymierne korzyści – bibliobus w gminie Łubniany jest tego najlepszym dowodem.
Rozwiń biogram
Tomasz Siniew – menager kultury, absolwent XIX edycji Programu Liderskiego Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Od 2021 roku kieruje Łubniańskim Ośrodkiem Kultury i biblioteką, która wchodzi w jego skład. Zwolennik inicjatyw oddolnych, bycia „z”, a nie „dla” odbiorców, budowania partnerstw na rzecz realizacji dobra wspólnego. Wspiera kadrę zarządzającą bibliotekami publicznymi, będąc członkiem zarządu Stowarzyszenia Dyrektorek i Dyrektorów Bibliotek INICJATYWY.
30 lat bibliobusu dla mniejszości niemieckiej w Polsce
Rozwiń biogram
Ks. dk dr Marek Dziony pełni funkcję dyrektora Centralnej Biblioteki Eichendorffa w Opolu, która od trzech dekad prowadzi mobilne działania biblioteczne skierowane do mniejszości niemieckiej w Polsce. Jego praca łączy doświadczenie duszpasterskie, edukacyjne i kulturowe.
Przerwa kawowa i networking
Coffee break and networking | Kaffeepause und Networking
Sesja podsumowań i pytań
Summary and Q&A session | Abschluss und Fragerunde